Mô tả khóa học
EQ là gì? Bồi dưỡng trí tuệ cảm xúc cho con ngay từ tuổi mầm non
Chào các bậc phụ huynh, tôi là Miko – người sáng lập chương trình “Genius Science: Chợ Tri Thức” và là một chuyên gia giáo dục tiểu học đến từ Nhật Bản.
Trong thời đại hiện đại, bên cạnh chỉ số thông minh IQ, một khái niệm khác cũng đang được nhắc đến rất nhiều: EQ (Emotional Quotient), hay còn gọi là trí tuệ cảm xúc. EQ chính là một trong những “chìa khóa vàng” giúp con sống hạnh phúc và thành công. Đặc biệt, việc nuôi dưỡng EQ ngay từ những năm tháng đầu đời là vô cùng quan trọng.
Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ với các bạn về tầm quan trọng của EQ và những cách để bố mẹ đồng hành cùng con phát triển chỉ số này.
1. Chỉ số trí tuệ cảm xúc EQ là gì?
EQ là viết tắt của “Emotional Intelligence Quotient”. Đây là khả năng nhận biết, thấu hiểu cảm xúc của bản thân và người khác, cũng như khả năng kiểm soát cảm xúc của chính mình. Khái niệm này được nhà tâm lý học người Mỹ Daniel Goleman đưa ra trong cuốn sách “Trí tuệ cảm xúc”.
Nếu IQ là khả năng “nhận thức” (như tính toán, đọc hiểu…) thì EQ là khả năng “phi nhận thức” (như sự hợp tác, kỹ năng giao tiếp…).
Một đứa trẻ có EQ cao thường biết cách hợp tác với bạn bè để đạt được mục tiêu chung. Khi gặp thất bại trong bài kiểm tra, con có thể nhanh chóng lấy lại tinh thần và lên kế hoạch cho lần sau.
Ngược lại, trẻ có EQ thấp có thể gặp khó khăn trong việc thấu hiểu cảm xúc của người khác, dẫn đến những mâu thuẫn trong các mối quan hệ. Con cũng dễ nản lòng và có xu hướng suy nghĩ tiêu cực khi gặp trở ngại.
EQ không chỉ ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp mà còn liên quan đến thái độ tích cực của con đối với học tập, thể thao và nhiều lĩnh vực khác.
2. Tại sao EQ lại quan trọng?
2-1. EQ và “khả năng sống”
Trong xã hội Việt Nam hiện đại, khi nền kinh tế ngày càng phát triển, công nghệ len lỏi vào mọi mặt của đời sống, chúng ta đang sống trong một thế giới đầy biến động. Để có một cuộc sống phong phú và hạnh phúc, con người cần có khả năng tư duy độc lập và thích ứng linh hoạt. EQ chính là nền tảng cho “khả năng sống” đó.
2-2. Tại sao nên nuôi dưỡng EQ từ tuổi mầm non?
Nghiên cứu của nhà kinh tế giáo dục James Heckman cho thấy, việc tập trung phát triển các “kỹ năng phi nhận thức” ở trẻ mầm non sẽ giúp con có được hạnh phúc và sự ổn định kinh tế khi trưởng thành, thậm chí còn hiệu quả hơn việc chỉ chú trọng vào thành tích học tập.
Giai đoạn từ sơ sinh đến tuổi mầm non là thời điểm quan trọng để hình thành sự gắn kết (attachment). Khi được ở gần người chăm sóc, con cảm nhận được sự an toàn và tin tưởng rằng “mình được chấp nhận, được yêu thương”. Kinh nghiệm này không chỉ phát triển EQ mà còn ảnh hưởng đến hạnh phúc và sự phát triển nhận thức của con trong suốt cuộc đời.
2-3. Đặc điểm của trẻ có EQ cao và những lợi ích
Đặc điểm 1: Có khả năng đồng cảm với người khác
- Lợi ích: Dễ dàng duy trì mối quan hệ tốt đẹp với bạn bè, biết giúp đỡ người khác, và dễ nhận được sự giúp đỡ khi bản thân gặp khó khăn.
Đặc điểm 2: Có lòng tự trọng cao
- Lợi ích: Tự tin thử thách những điều mới, kiên trì theo đuổi mục tiêu và dễ dàng chấp nhận bản thân, từ đó có thể bao dung hơn với người khác.
Đặc điểm 3: Có khả năng kiểm soát cảm xúc
- Lợi ích: Không bị chi phối bởi giận dữ hay buồn bã, có thể chuyển đổi cảm xúc một cách tích cực, và duy trì thái độ lạc quan để hướng đến mục tiêu.
3. Bố mẹ giúp con phát triển EQ bằng cách nào?
EQ không phải là một đặc điểm bẩm sinh mà là một “kỹ năng” có thể rèn luyện. Dưới đây là một số cách mà bố mẹ có thể áp dụng để giúp con phát triển EQ.
3-1. Trân trọng việc chơi của con
Việc con được chơi tự do rất quan trọng. Khi thấy con đang say mê một điều gì đó (như xây một tháp lego, vẽ một bức tranh), hãy kiên nhẫn “đứng nhìn” con cho đến khi con hoàn thành. Việc tự suy nghĩ, tưởng tượng và sáng tạo trong khi chơi sẽ giúp con hình thành sự tích cực.
3-2. Thể hiện tình yêu qua lời nói và hành động
Hãy cho con cảm giác an toàn bằng cách thể hiện tình yêu một cách thường xuyên.
- Hành động: Hôn vào má, ôm con, xoa đầu, vỗ vai… Với những trẻ lớn hơn, bạn có thể vỗ nhẹ vào vai, đùa giỡn, hoặc nắm tay khi nói chuyện.
- Lời nói: Hãy nói với con những lời yêu thương như: “Mẹ yêu con nhiều lắm!”, “Cảm ơn con đã đến với bố mẹ!”, “Bố mẹ rất tự hào về con!”.
3-3. Đọc sách cùng con
Đọc sách cùng con là một cách hiệu quả để phát triển EQ.
- Gắn kết: Con sẽ nhận ra rằng đọc sách là một cách bố mẹ thể hiện tình yêu với mình.
- Đồng cảm: Con sẽ học được cách đồng cảm với cảm xúc của các nhân vật trong truyện.
3-4. Tận hưởng việc giao tiếp với con
Hãy dành thời gian để lắng nghe con.
- Lắng nghe: Cuối ngày, bạn hãy hỏi con về những điều đã xảy ra. Hãy gật đầu, đồng tình để con cảm thấy được lắng nghe.
- Thấu hiểu: Sau đó, hãy hỏi: “Tại sao con lại nghĩ như vậy?”, “Điều đó làm con cảm thấy thế nào?”. Những câu hỏi này giúp con tự nhìn lại cảm xúc và hành động của mình.
3-5. Thay đổi cách la mắng và khen ngợi
- Khi la mắng:
- Giữ bình tĩnh: Hít thở sâu trước khi nói.
- Dùng đại từ “mẹ/bố”: Thay vì nói “Con hư quá!”, hãy nói “Mẹ buồn vì con đã làm thế.” Điều này giúp con dễ tiếp nhận lời nói hơn.
- Kết hợp với hành động: Nắm tay hoặc xoa đầu khi nói để con cảm thấy dù bố mẹ đang giận, nhưng tình yêu vẫn luôn ở đó.
- Khi khen ngợi:
- Tập trung vào “quá trình”: Thay vì nói “Con giỏi quá!”, hãy khen “Con đã cố gắng đến cuối cùng!”, “Con đã tô màu đúng theo từng ô rồi này!”. Việc này giúp con có động lực và tinh thần thử thách, kiên trì.
4. Điều quan trọng nhất để nuôi dưỡng EQ là tình yêu thương
EQ là nền tảng của “khả năng sống” của con trong một xã hội đầy thay đổi.
Điều quan trọng nhất để nuôi dưỡng EQ là tình yêu thương của bố mẹ. Hãy tích cực thể hiện tình yêu qua lời nói và hành động, trong phạm vi bạn có thể.
Nếu có thể, hãy cùng tham gia chương trình của chúng tôi, “Genius Science”, để con được trải nghiệm những hoạt động vừa chơi vừa học, phát triển toàn diện cả IQ và EQ.
Trân trọng, Miko